A ekzistojnë ngjyrat apo janë thjesht një iluzion? A mund ta imagjinoni një botë pa ngjyra?
Për një kohë të gjatë, njerëzit besonin se ngjyrat ishin objektive.Edhe sot, mësuesit e shkencës i mësojnë studentët e tyre histori rreth Isaac Newton dhe eksperimentit të tij të prizmit, duke u treguar atyre se si gjatësi vale të ndryshme të dritës prodhojnë ylberin e nuancave rreth nesh.
Por kjo teori nuk është vërtet e vërtetë. Gjatësi vale të ndryshme të dritës ekzistojnë pavarësisht nga ne, por ato bëhen ngjyra vetëm brenda trupit tonë. Ngjyra është në fund të fundit një proces neurologjik ku fotonet zbulohen nga qelizat e ndjeshme ndaj dritës në sytë tanë, transformohen në sinjale elektrike dhe dërgohen në trurin tonë, ku, në një seri llogaritjesh komplekse, korteksi ynë vizual i shndërron ato në “ngjyrë”.
Mund të mendojmë se qielli është blu dhe pemët janë jeshile, por e vërteta është më e çuditshme.
Pra ngjyrat, nuk banojnë fare në botën fizike, por ekzistojnë në sytë ose mendjet e shikuesve të saj.
Kjo është arsyeja pse dy njerëz nuk do të shohin kurrë saktësisht të njëjtat ngjyra.Sistemi vizual i çdo personi është unik dhe kështu janë edhe perceptimet e tyre. Rreth 8% e meshkujve janë daltonistë dhe shohin më pak ngjyra se gjithë të tjerët; një numër i vogël i grave me fat, falë një dyfishimi gjenetik në kromozomin X, mund të jenë në gjendje të dallojnë shumë më tepër se ne të tjerët.
Kafshët gjithashtu banojnë në botë shumë të ndryshme kromatike. Shumica e gjitarëve janë të verbër kuq-jeshile; demat mund të jenë të famshëm për urrejtjen e pelerinave të kuqe, por vetë ngjyra është e padukshme për ta – ata në fakt janë të tërbuar nga lëvizjet e pëlhurës. Në të kundërt, shumica e zvarranikëve, amfibëve, insekteve dhe zogjve perceptojnë më shumë ngjyra se ne. Bletët shohin dritën ultravjollcë, duke dalluar modele të hollësishme në lule që ne nuk mund t’i perceptojmë, ndërsa gjarpërinjtë shohin rrezatimin infra të kuqe, duke zbuluar trupat e ngrohtë të gjahut nga një distancë.
“Ngjyrat,” tha dikur Umberto Eco, “nuk është një çështje e lehtë”. Është me të vërtetë e pakapshme dhe iluzive.Shkencëtarët kanë treguar se qielli nuk është blu, dielli nuk është i verdhë, bora nuk është e bardhë, e zeza nuk është e errët dhe errësira nuk është e zezë.
Iluzion apo jo, bota nuk do të ishte kaq e mrekullueshme pa ngjyrat 🙂
