Bashkimit Evropian po i mbaron durimi – Serbia “de facto” (sido që të interpretohet ligjërisht) duhet ta njohë Kosovën, tha shprehimisht kryetarja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen gjatë vizitës së saj në Prishtinë dhe Beograd.
Por, në të vërtetë, kreu i BE-së nuk foli për faktin se ajo duhet të njihet “de jure” (d.m.th. në përputhje me ligjin), por tani duket se këto janë vetëm nuanca, të cilat Vuçiq do t’i kuptojë duke i shpjeguar për publikun, shkruan gazeta e njohur kroate, Jutarnji List.
De facto, sipas enciklopedisë kroate, do të thotë – “në fakt, në të vërtetë, në të vërtetë, faktikisht, sipas fakteve, duke marrë parasysh vetëm gjendjen faktike; në ligj ky term tregon gjendjen faktike të marrëdhënies, pavarësisht nëse është në përputhje me rendin juridik”, transmeton Ballkani.info.
Por edhe ajo që tha Ursula von der Leyen, duke përsëritur atë që përfaqësuesit e Gjermanisë, Francës dhe Italisë i thanë Vuçiqit disa ditë më parë në Bruksel, në fakt përcakton se Serbia duhet “praktikisht të pajtohet me pavarësinë e Kosovës”, edhe pse nuk d.m.th të njohin “diplomatikisht” ose, thënë më thjesht, e njohin Kosovën pa e thënë.
Një lloj gjëje “ne nuk e pranojmë, por në thelb e pranojmë fshehurazi”. Pak e komplikuar, por jo. Gjegjësisht, Serbia nuk ka pasur asnjë juridiksion mbi Kosovën që nga mesi i vitit 1999 dhe do të pranonte faktin se nuk e kontrollon dhe nuk ka sovranitet shtetëror-juridik mbi Kosovën dhe nuk do të kundërshtonte pjesëmarrjen e saj në të gjitha institucionet ndërkombëtare, përfshirë OKB-në. Krahas kësaj, Serbia nuk ka pse të “hapë” një ambasadë në Prishtinë apo të ketë një ambasadë të Kosovës në Beograd, por duhet të ketë një lloj “përfaqësie diplomatike”. Përveç kësaj, do të njiheshin kartat e përbashkëta të identitetit, dokumentet, diplomat, dokumentet e pronësisë dhe të ngjashme.
– Vizita e Ursula von der Leyen mund të përshkruhet qartë si ‘polic i mirë – polic i keq’ – thanë për N1 Dushko Lopandiq, nënkryetar i Lëvizjes Evropiane në Serbi dhe nënkryetar i partisë Qendra Serbe dhe Igor Novakoviq nga Qendra për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë shpjegoi se “njohja de fakto e Kosovës” do të thotë “pranim i subjektivitetit të Prishtinës dhe pranim i institucioneve, dokumenteve dhe simboleve të tyre”.
Siç shpjegon Novakoviq, marrëveshja e Brukselit e vitit 2023 të kujton marrëveshjen mes dy ish-Gjermanive. Domethënë, marrëveshjen e nënshkruan të dyja palët, por kjo nuk do të thotë se Gjermania Perëndimore e pranoi pavarësinë e Gjermanisë Lindore. Por Serbia, siç thamë, nuk ka asnjë juridiksion mbi Kosovën dhe praktikisht e ka pranuar që është një vend tjetër, nëse për asnjë arsye tjetër përveç faktit se, për shembull, në negociatat për anëtarësim në BE, Kosova nuk është përfshirë sado kushtetuese të jetë “zemra e Serbisë”, shkruan tutje Jutarnji.
Ndërmjet dy vendeve ka vendkalime kufitare, kontroll dokumentesh dhe doganë, sido që të quajnë “kalime administrative” në Beograd. Kosova do t’i zhvillojë e vetme negociatat e anëtarësimit dhe kur kjo të ndodhë, Serbia do të jetë anëtare e BE-së pa Kosovën, edhe nëse ato do të pranoheshin në të njëjtën ditë.
Ursula von der Leyen erdhi te Vuçiq me një “karotë dhe një shkop” – praktikisht një ultimatum, por edhe mbështetje për anëtarësimin në BE (ajo lavdëroi Serbinë për këtë) dhe shpërndau fonde bujare prej disa miliardë eurosh, si pjesë e gjashtë miliardë eurove për zhvillimi ekonomik i Ballkanit Perëndimor, i cili ende nuk është pjesë e Unionit.
Siç na kujton Jutarnji list, Uashingtoni dhe BE-ja së fundi i kanë thënë hapur Vuçiqit se duan të zgjidhin situatën me normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Serbisë dhe Kosovës deri në shkurt të vitit 2024, që do të thotë kjo – një njohje “de facto”.
Mirëpo, edhe Prishtina nuk është pa obligime – duhet të zbatojë Asociacionin e komunave me shumicë serbe, siç e ka propozuar Brukseli. Vuçiq thotë se propozimi është “bazë e mirë” për bisedime të mëtejshme, por beson se nuk do të realizohet për, siç thotë ai, sjelljet ballkanike të Albin Kurtit. Gjegjësisht, Serbia do të donte që Asociacioni të ishte një lloj Republika Srpska, ndërsa Kosova, nga frika e një përfundimi të tillë, do t’u jepte serbëve një lloj autonomie lokale pa fuqi të mëdha politike. Propozimi i BE-së është diku në mes – as Republika Srpska, sepse i trembet “boshnjëzimit” të Kosovës dhe as kjo autonomi nuk do të ishte vetëm formale. Ursula von der Leyen i bëri thirrje Serbisë që të mbështesë propozimin e Brukselit për Asociacionin dhe Prishtinës ta zbatojë atë sa më shpejt që të jetë e mundur. Liderja evropiane i ka përmendur edhe Vuçiqit se nuk ka vendosur sanksione ndaj Rusisë, por duket se kësaj radhe nuk ka insistuar në atë temë, sepse prioriteti i saj ka qenë “njohja de facto” e Kosovës.
Ursula von der Leyen e paralajmëroi Vuçiqin se nuk do të toleronte “incidente si ai në Banjskë” kur, le të kujtojmë, një grup paramilitar serb tentoi një “revolucion të trungjeve” në veri të Kosovës, ku jeton popullata shumicë serbe.
