Vetëdëmtimi është një term që përdoret për të përshkruar sjelljet që shkaktojnë vetëlëndim të qëllimshëm. Ai përfshin tentativat për vetëvrasje, vetëlëndim jovetëvrasës (NSSI) si gërvishtja ose prerja, dhe vetëlëndim fiziologjik.
Vetëdëmtimi emocional ndodh kur përdorni mendimet dhe sjelljet tuaja për të shkaktuar një përgjigje të shqetësimit emocional.
Cili është ndryshimi midis vetëlëndimit emocional dhe vetëlëndimit fizik?
Vetëdëmtimi emocional përfshin shqetësime të qëllimshme emocionale. Mund të ndodhë në formën e veprimeve fizike, si abuzimi me substancat, por nuk është njësoj si vetëdëmtimi fizik.
Vetëdëmtimi fizik, i njohur gjithashtu si NSSI, është çdo dëmtim fizik i qëllimshëm ndaj vetes që nuk përfshin qëllimin për të vdekur. Shpesh përdoret si një formë çlirimi i jashtëm për shqetësimin psikologjik.
Vetëlëndimi emocional shpesh i paraprin NSSI-së dhe ju mund t’i përjetoni të dyja njëkohësisht.
Si duket vetëlëndimi emocional?
Vetëdëmtimi emocional mund të nënkuptojë diçka të ndryshme për të gjithë. Në përgjithësi, ai përfshin:
*Sjelljet vetëshkatërruese
Kjo ndodh kur ne vazhdimisht përfshihemi në sjellje që parashikojmë se do të jenë të dëmshme.
Shembuj të sjelljeve vetë-shkatërruese përfshijnë:
qëndrimi në situata abuzive
keqpërdorimi i substancave
tërheqje sociale
sjelljet seksuale të pambrojtura
ngarje të rrezikshme
aktivitete të paligjshme
Këto përvoja ndikojnë në mënyrën se si ne e shohim vetëvlerësimin tone.
*Biseda negative me veten
Biseda negative me veten si vetëdëmtim emocional është më shumë se një koment i brendshëm kalimtar kur keni bërë një gabim. Biseda negative bëhet vetëdëmtim emocional kur përdoret për të disiplinuar veten për të metat ose gabimet e perceptuara.
Kjo përfshin të bërtiturat me veten në zemërim, duke e quajtur veten me emra (si humbës ose i pavlerë) dhe tallje të rregullt.
*Vetë-ndëshkimi
Vetëndëshkimi nuk duhet të vijë vetëm në formën e një bisede negative. Mund të përfshijë gjithashtu kufizimin e nevojave personale, si moslejimi i vetes për të fjetur ose ushqim derisa të plotësohet një kusht i caktuar.
*Deformime njohëse
Shtrembërimet njohëse, të njohura gjithashtu si gabime njohëse, janë modele të mendimit që krijojnë një realitet të shtrembëruar për mënyrën se si e shihni veten dhe se si besoni se të tjerët ju shohin.
Ekzistojnë shumë lloje të shtrembërimeve njohëse, duke përfshirë:
duke dalë në përfundime të shpejta
katastrofike
krahasimi
të menduarit bardh e zi
duke skualifikuar pozitiven
arsyetimi emocional
eksternalizimi i vetëvlerësimit
duke bërë supozime
etiketimi
zmadhimi
lexim i mendjes
minimizimi
mbipërgjithësim
perfeksionizmin
abstraksion selektiv
deklaratat “duhet”.
Në vetë-dëmtimin emocional, për shembull, shpjeghet se katastrofizimi do të thotë gjithmonë të supozosh ose të besosh se do të ndodhë skenari më i keq.
Një shembull tjetër është në të menduarit bardh e zi, i cili mund të çojë në ekstreme të mendimeve negative, të tilla si deklaratat “Unë gjithmonë dështoj” ose “Unë kurrë nuk do të fitoj”.
T’i shkaktosh vetes shqetësim emocional të qëllimshëm është vetëdëmtim emocional. Mund të vijë në formën e sjelljeve të dëmshme, vetëkritikës dhe vetë-perceptimit të shtrembëruar.
Megjithatë, ju mund të ndryshoni sjelljet emocionale të vetëdëmtimit. Psikoterapia mund të ndihmojë në identifikimin e shkaqeve themelore. Mund t’ju mësojë të dalloni modelet e mendimit të padobishëm dhe si t’i zhvendosni ato në ato të dobishme.
