Gjykata Kushtetuese sot ka shpalluar jokushtetuese dispozitat e Ligjit për Skema Pensionale të Financuara nga Shteti dhe Udhëzimin Administrativ të Qeverisë dhe të cilët kanë kufizuar të drejtën e qyetarëve për të përfituar nga kjo kategori pensionesh në dëshmi për 15 vjet pune.
Në një njoftim për media, Kushtetuesja njofton se ka marrë një vendim në lidhje me një ligj rreth skemave pensionale, e që prek kontributëdhënësit para vitit 1999, kur përfundoi lufta. Sipas Kushtetueses, vitet 90-të nuk duhet të llogariten si kohë për kontributëdhënie në sistemin pensional, pasi atëbotë pothuajse të gjithë shqiptarët qenë larguar nga puna.
Nëpërmjet këtij aktgjykimi, Kushtetuesja i dha fund trajtimit të privilegjuar të personave që vazhduan të punonin në sistemit e regjimit serb gjatë viteve 90-ta përkundër masave të ashpra e trajtimit diskriminues ndaj shqiptarëve. Nga tash e tutje, të gjithë qytetarëve të dëbuar nga puna do t’u njihen vitet 90-ta si kontribut në skemat pensionale.
Organi i autorizuar për të interpretuar Kushtetutën e ka shpallur si jokushtetues kriterin prej 15 viteve përvojë punë para luftës së viteve 1998-1999, që ishte edhe thelbi i krejt kritikës ndaj Ligjit për Skema Pensionale dhe një udhëzimi tjetër administrativ të Qeverisë Kurti.
Gjykata Kushtetuese ka konstatuar si jokushtetuese nga paragrafet, që lidhen me përvojën e punës në kohëzgjatje për 15 vite para luftes. Në vendimin e saj, thuhet se bazuar në rrethanat historike dhe politike të viteve 90-ta, gjatë sëcilës kohë të shumica e punësuarve u larguan nga puna si pasojë e ligjeve diskriminuese.
Organi më i lartë gjyqësor në vend, pra Gjykata Kushtetuese, sot ka shpalluar jokushtetuese dispozitat e Ligjit për Skema Pensionale të Financuara nga Shtetit dhe Udhëzimit Administrativ të Qeverisë dhe të cilët kanë kufizuar të drejtën e qyetarëve për të përfituar nga kjo kategori pensionesh në dëshmi për 15 vjet pune.
Gjykata Kushtetuese, sipas komunikatës të publikuar sot, ka sqaruar që punëtorët përgjatë viteve të 90-të janë larguar nga vendet e punës bazuar në ligje diskriminuese. Tutje, aty theksohet se Republika e Kosovës ka përgjegjësi të trajtoj këtë kategori qyetarësh në mënyrë të drejtë, duke ua njohur kontributin e dhënë në raport me kohëzgjatjen e kontributit dhe jo të kufizojë të drejtën në këtë pension në 15 vite përvojë, që në rrethanat politike të viteve 90, mund të arrijë vetëm një kategori shumë e kufiziuar qyetarësh.
Gjykata thekson që Gjykata referuese, bazuar në pesë (5) konteste në shqyrtim para saj dhe që ndërlidhen me të drejtën e palëve përkatëse për pension kontributpagues, ka kërkuar vlerësimin e kushtetutshmërisë së Ligjit në lidhje me Udhëzimin Administrativ të aplikueshëm dhe të kontestuar në këtë rast, sa i përket kriterit të përvojës së punës në kohëzgjatje prej pesëmbëdhjetë (15) vitesh para 1 janarit 1999, në rrethanat historike dhe politike të viteve të ‘90-ta, përgjatë të cilave, pjesa dërrmuese e të punësuarve, ishin larguar nga vendet e tyre të punës bazuar në ligje diskriminuese.” – thuhet në vendim.
Tutje, Kushtetuesja thekson se njëzëri ka vendosur se disa nga nenet përkatëse janë në shpërputhje me kriterin e barazisë para ligjit.
“Gjykata, njëzëri, vendosi që (i) kërkesa është e pranueshme; dhe (ii) paragrafi 2 i nenit 8 të Ligjit nr.04/L-131 për Skemat Pensionale të Financuara nga Shteti në lidhje me nën-paragrafin 2.3 të paragrafit 2 të nenit 6 të Udhëzimit Administrativ nr.09/2015 për “Kategorizimin e Shfrytëzuesve të Pensionit Kontributpagues sipas Strukturës Kualifikuese dhe Kohëzgjatjes së Pagesës së Kontributeve-Stazhit Pensional”, nuk janë në përputhshmëri me nenin 24 [Barazia para Ligjit] në lidhje me nenin 14 (Ndalimi i diskriminimit) dhe nenin 1 (Ndalimi i Përgjithshëm i Diskriminimit) të Protokollit nr. 12 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.” – theksohet në aktgjykim.
Gjykata Kushtetuese i ka dhënë Kuvendit dhe Qeverisë gjashtë muaj kohë që të bëjnë ndryshimin e Ligjit për Skemat Pensionale të Financuara nga Shtetit, duke adresuar diskriminin e kësaj kategorive të qytetarëve.
“Bazuar në këto parime dhe sqarimet e shtjelluara në Aktgjykimin që do të publikohet, Gjykata vlerësoi se në rrethanat e rastit konkret, siguria juridike mbrohet në mënyrë më efektive duke përcaktuar shfuqizimin e dispozitave të vlerësuara si në kundërshtim me Kushtetutën pas një periudhe gjashtë (6) mujore, përkatësisht më 15 korrik 2023, në mënyrë që (i) të evitohet zbrazëtia juridike e cila, ndër tjerash, mund të afektojë negativisht edhe qytetarë të cilët mund të përfitojnë nga dispozitat përkatëse të Ligjit të kontestuar në lidhje me Udhëzimin Administrativ të kontestuar; dhe (ii) t’i akordohet një periudhë kohore e arsyeshme Kuvendit dhe Qeverisë së Republikës së Kosovës, respektivisht, që të ndërmarrin veprimet e nevojshme për plotësimin dhe ndryshimin e nenit 8 të Ligjit për Skemat Pensionale të Financuara nga Shteti, në pajtim me Kushtetutën dhe këtë Aktgjykim.” – përfundon aktgjykimi.
