Presidenti i Serbisë, shërbimet e tij të inteligjencës dhe forcat e tij të armatosura u përfshinë të gjithë në një komplot për të marrë kontrollin e veriut të Kosovës muajin e kaluar. Të paktën kështu thotë Xhelal Sveçla, ministri i Brendshëm i Kosovës.
Një grup paraushtarak serb u zbulua nga një patrullë e rregullt policore, tre serbë vdiqën në një shkëmbim zjarri, një polic shqiptar i Kosovës u vra nga një minë me telekomandë dhe një depo e madhe armësh u la pas nga grupi ndërsa ikte.
Sveçla thotë se kjo ishte e gjitha pjesë e një plani të autoriteteve serbe për të marrë kontrollin e veriut të Kosovës me një forcë të autorizuar, duke imituar rrëmbimin nga Rusia të pjesëve të Donbasit të Ukrainës në vitin 2014.
Kështu raporton “The Economist” në një shkrim mbi ngjarjet e 24 shtatorit në Banjskë.
Serbia mohon përfshirjen dhe fajëson Kosovën për provokimin e serbëve vendas. Megjithatë, është e vërtetë se në të kaluarën presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se do të dëshironte një marrëveshje ku veriu i Kosovës me shumicë dërrmuese të banuar nga serbët të kthehet në kontrollin e vendit të tij (Kosova ishte një krahinë e Serbisë derisa në vitin 2008 shpalli pavarësinë, të cilën Serbia refuzon të njohë).
“Në vitin 2018, z. Vuçiq tha se ‘Të gjithë serbët e dinë se e humbën Kosovën, por unë do të përpiqem të bëj gjithçka që mundem për të rifituar atë që mundem, kështu që në fund nuk është një humbje totale apo humbje totale’”, shkruan “The Economist”, transmeton Klankosova
Një muaj pas konfrontimit të dhunshëm në fshatin Banjskë, asgjë nuk është e qartë. Milan Radoiçiq, një politikan dhe biznesmen serb në Kosovë, pretendoi përmes avokatit të tij se ai ishte përgjegjës për formimin e forcës paraushtarake që u arratis në Serbi nëpër kodrat që rrethojnë manastirin që dominon Banjskën. “Shteti serb nuk kishte asnjë lidhje me planet e tij”, tha ai.
Shumë në Kosovë e kanë të vështirë ta besojnë këtë. Sveçla pretendon se të dhënat e mbetura pas arratisjes së grupit prej rreth 30 burrash më 24 shtator tregojnë se armët e tyre ishin furnizuar nga ushtria serbe. Pamjet e lëna pas në një nga dronët e grupit, thotë ai, tregojnë se grupi është trajnuar në një poligon ushtarak (të Serbisë, shën.red). Radoiçiqi është i lirë në Serbi.
Cilado qoftë e vërteta e kësaj afere të turbullt, veriu i Kosovës paraqet problem. Në përgjithësi, popullsia e Kosovës është kryesisht shqiptare etnike. Qeveria e saj ka luftuar që nga shpallja e pavarësisë për të kontrolluar veriun e dominuar nga serbët. Lista Serbe, partia politike kryesisht serbe e Kosovës, është në fakt një degë e vetë partisë në pushtet të Serbisë. Derisa dha dorëheqjen pas dhunës së shtatorit, Radoiçiq ishte nënkryetari i Listës Serbe, por konsiderohet gjerësisht si kryesori i saj. Ai është nën sanksione amerikane dhe britanike për korrupsion të dyshuar.
Një tabelë në hyrje të manastirit mesjetar të Banjskës u tregon vizitorëve se nuk lejohen të sjellin armë brenda. Ajo qëndron në një kodër të lartë të rrethuar nga kodra të tjera të pjerrëta dhe plot gjelbërim. Ky fshat përshkohen nga rrugë të ngushta që përshkojnë kufirin me Serbinë dhe janë rrugë të mirëpërcaktuara të kontrabandës. Sveçla pretendon se Radoiçiqi planifikoi të siguronte kontrollin e këtyre rrugëve dhe kufirit, në mënyrë që më shumë burra të mund të kalonin nga Serbia dhe të konsolidonin kontrollin serb në veri, pasi grupi i parë të kishte pushtuar stacionet e policisë veriore.
Përgatitjet, thotë ai, janë në prag për një përpjekje tjetër.
Megjithatë, “The Economist” thotë se burimet serbe të mirë-vendosura në Kosovë, nuk besojnë se ka pasur një komplot për të rrëmbyer veriun. Por ajo që grupi po bënte është ende një mister.
Njëri thotë se shumica e anëtarëve të tij ishin vendas të cilët ishin “manipuluar”. Sigurisht, mediumi thotë se serbët e Kosovës janë të frikësuar nga policia speciale e Kosovës e dislokuar në veri, shumica e të cilëve nuk flasin serbisht. Një teori është se grupi po përgatitej të shpërndante armët, por ishte zënë në befasi.
Që nga pushtimi i Rusisë në Ukrainë vitin e kaluar, BE-ja dhe Amerika kanë qenë të etura për të bindur Kosovën që të bëjë një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë. Thelbi i marrëveshjes përfshin dhënien e një mase autonomie për zonat etnike serbe në këmbim të njohjes de facto të Kosovës nga Serbia si një vend i pavarur. As zoti Vuçiq dhe as Albin Kurti, kryeministri i Kosovës, nuk kanë qenë të prirur për këtë. Që nga maji, BE-ja dhe Amerika e kanë penalizuar Kosovën.
“Diplomatët e vendeve perëndimore janë të indinjuar nga z. Kurti, të cilin e fajësojnë për vazhdimësinë e trazirave në veri. Për këtë arsye, thonë vëzhguesit serbë, nuk do të kishte kuptim që zoti Vuçiq t’i jepte dritën jeshile Radoiçiqit për të ngritur një kryengritje pikërisht tani, pikërisht kur ai deri më tani i kishte shpëtuar çdo faji për dështimin e bisedimeve”, shkruan “The Economist”.
Miroslav Lajçak, diplomati i BE-së që udhëheq dialogun ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, po përpiqet ta ringjallë atë. Të dy udhëheqësit ishin të dy në Bruksel ndërsa “The Economist” shkoi që ta përcjellë ngjarjen. Të dyja palët duhet të nxitojnë, sepse shumë serbë dhe shqiptarë nuk presin që liderët e tyre t’u sjellin një jetë më të mirë.
Në vitin 1991, popullsia e Kosovës vlerësohej në 1.9 milion. Tani, meqë kaq shumë emigrojnë, në Kosovë mund të ketë mbetur jo më shumë se 1.5 milion, prej të cilëve serbët tani mund të numërojnë jo më shumë se 65,000 banorë.
